Kim są sygnaliści?

Kim są sygnaliści?

Pod koniec 2019 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, którą potocznie określono jako dyrektywa o ochronie sygnalistów. W grudniu 2021 r. minie dwuletni okres, w którym państwa członkowskie zostały zobligowane do wprowadzenia określonych regulacji prawnych, uwzględniających zmiany zawarte w dyrektywie. Przepisy nakładają na pracodawców nowe obowiązki związane z instytucją sygnalisty.

Według unijnej dyrektywy, sygnalista to osoba działająca w organizacji publicznej lub prywatnej, która zgłasza naruszenia prawa Unii, które są szkodliwe dla interesu publicznego. Ustawodawca, ze względu na potencjalne działania odwetowe, postanowił objąć ochroną osoby, które decydują się na sygnalizowanie naruszeń. Innymi słowy, sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości w miejscu pracy. Mogą one dotyczyć kwestii etycznych, ale także działań niezgodnych z prawem, takich jak np. korupcja. Dyrektywa wyznaczyła określone dziedziny, których mogą dotyczyć naruszenia. Są to m.in. kwestie finansowe i podatkowe, zamówienia publiczne, ochrona danych osobowych, ochrona konsumenta czy ochrona środowiska. Nie jest to jednak katalog zamknięty, ponieważ przepisy w państwach członkowskich mogą poszerzyć zakres dziedzin. Sygnalistami mogą być pracownicy danej jednostki (bez względu na formę zatrudnienia), ale także członkowie struktur korporacyjnych spółki i pracownicy zewnętrznych współpracowników danego podmiotu.

Instytucja sygnalisty może budzić negatywne skojarzenia. Przekazanie informacji o naruszeniu często utożsamiane jest z donosicielstwem, przez co część pracowników niechętnie zgłasza nieprawidłowości. Prawne założenia dyrektywy o ochronie sygnalistów oparte są jednak na innych przesłankach. Osoba ta nie kieruje się osobistą korzyścią, ale dobrem swojego miejsca pracy czy szeroko rozumianym dobrem publicznym. Z badań autorstwa Fundacji Batorego wynika, że Polacy popierają kluczowe rozwiązania zawarte w obywatelskim projekcie ustawy o ochronie sygnalistów, co może oznaczać że zmienia się społeczna percepcja tego zagadnienia.